Volkszanger André Hazes zou donderdag 30 juni 65 jaar zijn geworden. Om deze reden werd er afgelopen tijd nogal wat aandacht besteed aan het populaire lied “Geef mij nu je angst”.
Ik vraag me af hoeveel mensen weten dat dit lied een cover is van ”Gib’ mir deine Angst” van de Oostenrijkse zanger en componist Udo Jurgens. Ook vraag ik me af hoeveel mensen weten dat de uitvoering van Hazes als single in 1984 slechts drie weken in de Top 40 stond. Pas na zijn de dood in 2004 werd het een monster hit.
Een mooie uitvoering vond ik op YouTube van een Live concert in 2003. Een hele menigte zingt de tekst vol overgave mee.
In 2004 mag Guus Meeuwis het lied in 2004 op de begrafenis van Hazes zingen en brengt daarmee een volle Arena aan het huilen.
Dit lied over angst en hoop roept blijkbaar iets op bij mensen. Waarom?
Met ”Geef mij nu je angst” als voorbeeld wil ik hieronder ingaan op beide emoties, omdat ik het bijzonder vind dat hoop juist dan kan ontstaan op momenten waarop angst, hopeloosheid of wanhoop ook de kop hadden kunnen opsteken.
Angst en hoop
Afgelopen jaren werd veel onderzoek gedaan naar de invloed van beide emoties op het handelen van mensen in onder meer de psychologie, psychiatrie en filosofie. Men is het er over eens dat een hoopvolle levenshouding kan helpen het leven positief te blijven waarderen ondanks angst en verlies.
De Weense neuroloog en psychiater Viktor Frankl, die vooral bekend werd als overlever van de holocaust, schreef al eerder over beide tegengestelde emoties. Hij benadrukte hoe je met angst en tegenslag kunt leren omgaan.
Over zijn tijd in de concentratiekampen schrijft hij:
Je kunt een mens alles ontnemen, behalve één ding, namelijk de keuzevrijheid een eigen houding aan te nemen tegenover leefomstandigheden.
Frankl schrijft dat ieder mens zélf voortdurend in het leven de keuze kan maken om de hoop levend te houden.
”Geef mij nu je angst, ik geef je er hoop voor te terug” door een ander, zoals in het lied van Hazes gezongen wordt, zou misschien wel handig zijn, maar kan niet echt. Mensen met wie we samenleven kunnen ons wel nabij zijn om te leren omgaan met onze angsten, maar we zullen uiteindelijk zélf de keuze moeten maken voor een hoopvolle levenshouding, ondanks negatieve leefomstandigheden.
Hoopvol leren leven
Een samenkomst als in de Arena is geen nieuwe uitvinding. Hoogstens is de massaliteit en technische uitvoering nieuw in onze tijd, zoals te zien is in het bovenstaande filmpje. In diverse religies en culturen werden door de eeuwen heen al liederen gezongen, verhalen gedeeld en rituelen uitgevoerd om emoties van angst en hoop te verbinden met gebeurtenissen uit de dagelijkse leefwereld van mensen, zoals de dood van een geliefde.
Wat recent wetenschappelijk onderzoek aantoont is dat zowel onze opvoeding, als mensen met wie we samen leven het leren omgaan met ingrijpende gebeurtenissen zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden.
Ik vind het een uitdagende gedachte dat hoopvol leren leven geleerd kan worden. Mensen kunnen van elkaar leren om creatieve bronnen in zichzelf te ontdekken en aan te boren, waardoor hoopvolle toekomstdromen de vrije loop kunnen nemen.
Dat dit als tegengif kan werken tegen verstikkende angst weet ik uit eigen ervaring.
Samen delen
Hoeveel tijd, ruimte en geld willen we als samenleving beschikbaar stellen om hoopvol leven te leren? Om te leren ervaren dat hoop mensen in staat stelt het leven positief te blijven waarderen ondanks angst en verlies? Om onze lieve doden en onszelf te leren beleven als deel van een groter geheel?
De Duitse theologie Dorothee Sölle schrijft in 1975:
Zo kan ook de poging van alle religies begrepen worden om de doden te betrekken bij de ene geliefde werkelijkheid.
Kan onze liefde voor een gestorvene met de dood uit zijn?
Misschien is het samen delen van hoopvolle liederen en verhalen in een angstige wereld vandaag de dag wel uiterst actueel en zinvol. En dan maakt het volgens mij niet uit of ervaringen van angst en hoop bijvoorbeeld thuis, op een begrafenis, tijdens een Live concert, een religieuze bijeenkomst, in een zorginstelling of in het onderwijs als spirituele zorg tussen mensen wordt gedeeld.
