Rouwen: Kinderspel en spiritualiteit - Zorgcentrum Hedera Zwolle

Wat universiteiten kunnen leren van Friedrich Fröbel (1782-1852)

Spelenderwijs leren leven met verlies

Come, let us live with our children –Friedrich Fröbel.

Er is een groeiende behoefte aan niet-confessionele benaderingen van religie in ons land – Christa Dommel.

Leer ze te verlangen naar de eindeloze uitgestrektheid van de zee – Antoine de Saint Exupéry – Christa Dommel.

Leer ze rituelen van zoeken naar visioenen – Dorothee Sölle.

Froebel College – Universiteit van Roehampton

Al sinds 1892 is de methode van Fröbel onderdeel van het Engelse onderwijssysteem. In 1922 werd het Fröbel college onderdeel van de Roehampton universiteit in Londen. Enkele jaren geleden ontstond hieruit de Fröbel Trust organisatie. Van hieruit worden wereldwijd projecten opgezet zowel in het binnenland als buitenland, zowel in het onderwijs als in de gezondsheidzorg om kinderen vertrouwd te maken met het gedachtegoed van Fröbel.

Zie voor informatie over Fröbel en gezondheidszorg: Birmingham City University:
https://www.bcu.ac.uk/research/stories/childrens-wellbeing
This study is funded by the Froebel Trust and aims to describe and analyse the views and perceptions of parents and professionals who care for and support children who participate in the Singing Medicine service.

Doel van de cursus

relationele processen in het leven en de wereld om ons heen zinvol leren beleven
zinvolle nazorg kunnen bieden aan kinderen bij ervaringen van verlies, traumatische en gecompliceerde rouw
onszelf leren waarnemen door de ogen van een kind:

We spelen niet zoals een kind kan spelen, we letten teveel op onszelf
– Dorothee Sölle in Mystiek en verzet(1998)

Seeing ourselves with the eyes of a child, hearing ourselves with the ears of a child, judging ourselves with the keen intuition of a child
-Friedrich Fröbel in The Education of Man (1908)

Deelnemers kunnen na de bijeenkomsten:

de rol van aandachtige therapeutae inzetten als instrument.
ervaringen van verlies, traumatische en gecompliceerde rouw begeleiden met behulp van Fröbel’s speelse, relationeel, hermeneutische methode.
rituelen en creatieve werkvormen inzetten bij ervaringen van verlies en rouw.
relationele van rationele rouwconcepten onderscheiden.
ontwikkelingen binnen de rouwwetenschappen kritisch volgen.
communiceren over individuele verlieservaringen voorbij cultureel en religieuze grenzen vanuit een humanitaire invalshoek.

Gecompliceerde rouw?

Zonder het neuroplastische brein met het badwater te willen weggooien – we kunnen als sociale subjecten samen vaak een stuk plastischer zijn dan ieder in ons neoliberale neurale eentje –
Malou van Hintum in De Groene Amsterdammer.

Werkwijze
Naast diverse artikelen wordt als leidraad voor deze cursus het boek Early Childhood Practice Froebel today van Tina Bruce (2012) gebruikt.
Van de deelnemers wordt verwacht de opgegeven literatuur voorafgaande aan de cursusdag te lezen.

Voor wie?
Geestelijk verzorgers in het werkveld of in opleiding en andere belangstellende zorgverleners.

Locatie
Zorgcentrum Hedera, Wibergstraat 18, Zwolle.

Aanmelden
Telefonisch of via de website.

Kennismaking
Voorafgaande aan de cursus is er een telefonisch intake- gesprek.

Kosten
€ 200,00 inclusief een eenvoudige lunch (excl. BTW).

Wanneer?
maandag 27 mei en 17 juni 2019
maandag 2 september en 23 september 2019
maandag 13 januari en 3 februari 2020

Certificaat
Na afloop van de cursus wordt een certificaat als bewijs van deelname uitgereikt na

de bestudering van de opgegeven literatuur,
actieve deelname aan de beide dagen.

Accreditatie
Deze cursus is geaccrediteerd door de SKGV (Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers): 6 punten voor vakbekwaamheid.

De geestelijk verzorger als therapeutae

Aansluitend op de psychoanalyse van Sigmund Freud heeft de Engelse psychiater Ronald David Laing het relationele begrip therapeutae opnieuw leven ingeblazen:

To me therapy still means that a dedication to skilful attentiveness to others.

Hij schrijft hierover: Ik zou graag willen proberen deze titel te versterken.
Laing maakt hiervoor onderscheid tussen therapie en techniek zoals bijvoorbeeld de traditionele psychoanalyse.
Verder verwijst hij naar de etymologie van het woord therapie: Therapeutae in het oude Egypte.
Deze dienaren van het goddelijke leidden daar een sober, goed georganiseerd leven
met als speerpunten: aandachtig leven en relationele zorg.

In zijn werk heeft Laing dit concept onder meer geconcretiseerd met behulp van
het sjamanistische beeld van de heenreis en Martin Buber’s relationele ik – jij concept.

Voor Laing gaat het bij therapeutae om het aanleren van plezier.
Om te leren samen spelen op basis van de principes aandacht en gelijkwaardigheid.
Een manier van leven dat mensen gevoelig kan maken voor
* spirituele onbewuste individuele processen en
* wetmatige processen door de hele schepping heen.

Programma

Dag 1 Zelfzorg en omgaan met verlies

Morgen: Psychoanalyse en therapeutae

I Spiritueel counselen en spel

II Fröbel en Education of man

III Spirituele pijn, welzijn en kinderen

IV Open einde spel en fantasie

Middag: Humanitaire levensstijl en rouwdiagnostiek

I Spirituele diagnostiek: Meer dan ikzelf

II Theorie of mind en emoties

III Breinleren, schema’s en mindmapping

IV Natuurfilosofie en geestelijke verzorging

Dag 2 Kinderspel en rouw

Morgen: Spiritualiteit en gecompliceerde rouw

I Fröbelmethodiek: Kommt lasst uns unsern Kindern leben!

II Leren door spelen

III Schotland en wetenschappelijk onderzoek

IV Creativiteit, verbeelding en welzijn

Middag: Creatieve werkvormen en fantasie

I Buitenspel

II Muziek, dans en cirkelspel

III Vorm en spel

IV Hoe verder?

Door wie?

De cursus is ontwikkeld door drs. Nieske Willems. Zij is opgeleid als Geestelijk Verzorger (2014), Religiewetenschapper (2012), Pastoraal werker (2001) en bevoegd leerkracht basisonderwijs (1983). Met een combinatie van deze elkaar aanvullende opleidingen organiseert zij vanaf 2003 diverse individuele en groepsactiviteiten rondom levensbegeleiding en spiritualiteit;
rouw en zinvol leren omgaan met scheiding en verlies.

Literatuurlijst

Boeken
Bruce, T. Early Childhood Practice. Froebel Today (2012). SAGE Publications Ltd. London
Froebel, F. (1908). The education of man. D. Appleton and company, New York.

Hoofdstukken uit:
Bruce, T. (2015). In: The Routledge International Handbook of Philosophies and Theories of Early Childhood Education and Care Routledge.
Damasio. A.R. (2003). Looking for Spinoza. Joy, Sorrow, and the Feeling Brain.
Ramose, M. (2017). Ubuntu Stroom van het bestaan als levensfilosofie.

Artikelen
Allen, A. T. (1989). Kommt, lass uns unsern Kindern leben. Kindergartenbewegungen in Deutschland und den Vereinigten Staaten, 1840-1914.
Bekoff, M. (2000). Animal Emotions:Exploring Passionate Natures.
Berk, v.d., T. (2007). Op de bodem van de ziel. Onbewuste drijfveren in de spirituele beleving.
Brehony, K.J. (2009). Transforming theories of childhood and early childhood education: child study and the empirical assault on Froebelian rationalism.
Bruce, T. (2005). Early Childhood Education. Level 6 Child Development – Schemas.
Bruce , T. (2005) Early Childhood Education. Level 6 Child Development – As symbol users.
Chen, D.-T. en Hung, D. (2008). Learning within the worlds of reinfications, selves, and phenomena: expanding on the thinking of Vygotsky and Popper.
Costa, J.P.M. (2018). About Sensations, Emotions and Feelings: A Contribution to the Theoretical Basis of Transactional Analysis.
Dommel, C. (2004). Froebel’s potential for religious pluralism. Religion in German Early Childhood pedagogy.
Dommel, C. “Werte bilden! Religiöses Lernen in der Kindertagesstätte”.
Duncan, G. (2008). Steve Biko’s religious consciousness and thought and its influence on theological education with special reference to the Federal Theological Seminary of Southern Africa.
Elkind, D. Early Childhood Education: Developmental or Academic.
Elkind, D. (1997). Play’s the Thing.
Flood, E.; Hardy, C. (2013). Early Childhood Education. Hoofdstuk Early childhood education & play.
Heiland, H. (1993). Friedrich Frobel (1782-1852).
Hintum, v. M. (2016). Onze hersenen zijn helemaal niet zo maakbaar. Het neoliberale brein.
Kloprogge, T (2006). Kristallografie op de kleuterschool?
Laing, R. (1983). Psychotherapy As Celebration. A talk at the Queen’s Hall in Edinburgh.
Lindsey, G. (2016). Pursuing the Triple Aim With An “I-Thou” Mindset.
Nuth, M.E. (1909). Kindergarten games. In: Child life. © Roehampton University.
Orwell, G. (1945). Notes on Nationalism. Provenzo, E.F, Jr. (2009). Friedrich Froebel’s Gifts. Connecting the Spiritual and Aesthetic to the Real World of Play and Learning.
Russell, K.A. & Aldridge, J. (2009). Play, unity and symbols: Parallels in the works of Froebel and Jung.
Spee, B. (2012). Hoofdstuk 7. Breinleren, Antonio R. Damasio en David A. Sousa.
Spinelli, E. (2006). Existential psychotherapy: An introductory overview.